Αναζητώντας τα ίχνη της συντηρητικής στροφής 
της κοινωνίας στα στατιστικά στοιχεία

Αναζητώντας τα ίχνη της συντηρητικής στροφής 
της κοινωνίας στα στατιστικά στοιχεία

Βρίζοντας το κοινό

Στην δεκαετία του 1970, όταν ηττήθηκε οικτρά η «συμμαχία της Αριστεράς», αν θυμάμαι καλά το όνομά της, που την αποτελούσαν 5-6 μικρά κόμματα τα οποία παρουσιάστηκαν από κοινού στις εκλογές, ο Λεωνίδας Κύρκος διατύπωσε ως εξήγηση της οικτρής ήττας της συμμαχίας, την υποτιθέμενη ανωριμότητα του λαού. Έτσι και τώρα, το Μερα25, ο Σύριζα και τα αποσπάσματά του, και αρκετοί στον κόσμο της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, έχουν υιοθετήσει μια παραλλαγή αυτής της ερμηνείας των εκλογικών αποτελεσμάτων: Τώρα φταίει που η ελληνική κοινωνία στράφηκε στον συντηρητισμό, και μάλιστα πρόλαβε να αλλάξει μυαλά μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, μεταξύ 2019 και 2023. 

Ένα λογικό λάθος

Όμως, ούτε το Μερα25, ούτε ο γαλαξίας το Σύριζα, ούτε οι άλλοι από την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, μπαίνουν στον κόπο να προσκομίσουν επαρκή στοιχεία που αποδεικνύουν ότι πράγματι υπήρξε μια τέτοια συντηρητική στροφή ή μια «παγίωση» του συντηρητισμού στο σύντομο χρονικό διάστημα μεταξύ του 2019 και του 2023. Απλώς επικαλούνται ένα σόφισμα, ένα λογικό λάθος που κατά την αντίληψή τους αποτελεί έγκυρο, ορθό, συλλογισμό: Προσκομίζουν ως αποδεικτικό υλικό της υποτιθέμενης συντηρητικής στροφής τα εκλογικά αποτελέσματα. Έτσι, όμως, αυτό που πρέπει να εξηγηθεί (τα εκλογικά αποτελέσματα δηλαδή) μετατρέπεται αυτό το ίδιο σε αποδεικτικό υλικό της υποτιθέμενης αιτίας του, και εν συνεχεία, αφού έχουν «αποδείξει» με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα ότι υπάρχει συντηρητική στροφή, επικαλούνται την τελευταία ως ερμηνευτικό στοιχείο που εξηγεί τα εκλογικά αποτελέσματα. Εδώ, αιτία και αποτέλεσμα εναλλάσσονται κατά βούληση σε έναν φαύλο κύκλο και στο τέλος της ημέρας τα εκλογικά αποτελέσματα εξηγούν τον εαυτό τους. Με άλλα λόγια, ιδού ο άκυρος, κυκλικός συλλογισμός: Τι εξηγεί τα εκλογικά αποτελέσματα του Μαΐου και του Ιουνίου; Η συντηρητική στροφή της κοινωνίας. Και πώς γνωρίζουμε ότι υπάρχει συντηρητική στροφή; Μα αυτό μάς το δείχνουν τα εκλογικά αποτελέσματα! Τα εκλογικά αποτελέσματα εξηγούνται από την συντηρητική στροφή της κοινωνίας που εξηγείται από τα εκλογικά αποτελέσματα. Θαυμάσια, ο φαύλος κύκλος έκλεισε. 

Επειδή όμως εκείνοι δεν φαίνονται πρόθυμοι να υπερασπιστούν με αξιόπιστο τρόπο τους ισχυρισμούς τους ας εξετάσουμε εμείς κάποια διαθέσιμα ποσοτικά στοιχεία σχετικά με την υποτιθέμενη συντηρητική στροφή της κοινωνίας. 

Τι μας δείχνουν οι εμπειρικές έρευνες; 

Οι ποσοτικές έρευνες γνώμης και αξιών δείχνουν, καταρχάς, ότι δεν παρατηρείται στην πραγματική ζωή το φαινόμενο να αλλάζουν μαζικά γνώμη οι πολίτες μιας χώρας στο σύντομο χρονικό διάστημα μιας τετραετίας (όπως το 2019-2023), για το δημόσιο σύστημα υγείας, για την ισότητα και την ισότητα των ευκαιριών, για την μετανάστευση, την δημοκρατία, για την έκτρωση, την θανατική ποινή, την ομοφυλοφιλία, τους τσιγγάνους, την αλληλεγγύη, τις καταλήψεις, την αστυνομική βία, και όλα τα άλλα που σχηματίζουν ιδεολογία. Δεν αλλάζει κάποιος ιδεολογία όπως αλλάζει το πουκάμισό του, διότι στις αξίες “του”, που είναι στοιχείο ιδεολογίας, αναγνωρίζει τον ίδιο τον εαυτό του, διότι οι αξίες “του” δεν είναι στον αέρα, δρουν υποδόρια, είναι υποβολέας των πράξεών μας, και τελευταίο και πιο σημαντικό, είναι επίμονες επειδή έχουν τις ρίζες τους στην υλική πραγματικότητα μέσα στην οποία ζούμε, κατεξοχήν στην οικονομική πραγματικότητα. Επομένως, μέσα σε μια τετραετία, ο αναμενόμενος αριθμός ιδεολογικών μετατοπίσεων από την Αριστερά στην Δεξιά, δεν μπορεί παρά να είναι οριακός. Εάν δεν ήταν οριακός, εξάλλου, θα έπρεπε αυτό να αποτυπώνεται στις στατιστικές έρευνες γνώμης και αξιών, αλλά δεν αποτυπώνεται. 

Δείχνουν, επίσης, τα στοιχεία, με εξαιρετικά πειστικό τρόπο, ότι συντηρητική στροφή της ελληνικής κοινωνίας δεν υπάρχει. Ας δούμε, μερικά ενδεικτικά στοιχεία, από το Ευρωβαρόμετρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα έτη 2022 και 2017 (Special Eurobarometer 529, Fairness, inequality, and intergenerational mobility, May-June 2022), και δεύτερον, από πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου ΕΝΑ και της Prorata τα οποία δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα των Συντακτών της 24-25ης Φεβρουαρίου 2024.

Καταρχάς από το Ευρωβαρόμετρο: 

  • Το 82% των Ελλήνων θεωρούν ότι οι εισοδηματικές διαφορές είναι υπερβολικά μεγάλες (έναντι 84% το 2017 και 81% κατά μέσο όρο στην ΕΕ, ) και 90% νομίζουν ότι η κυβέρνηση και οι θεσμοί της ΕΕ πρέπει να λάβουν μέτρα για να μειώσουν τις εισοδηματικές ανισότητες (έναντι 86% το 2017 και 78% κατά μέσο όρο στην ΕΕ). Θεωρούν δε ότι ένα σημαντικό καθήκον της κυβέρνησης είναι να φορολογήσει τους πλούσιους για να στηρίξει του φτωχούς (πρώτη θέση στην κατάταξη των 27 της ΕΕ, όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 67%). 
  • Μόνο το 47% θεωρούν ότι οι μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες είναι αποδεκτές ώστε να ανταμείβονται οι διαφορές στο ταλέντο και στις προσπάθειες των εργαζομένων (τέταρτη θέση μεταξύ των 27 της ΕΕ όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 39%).
  • Το 86% θα ήθελαν να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για παροχές φροντίδας των παιδιών και για γονικές άδειες (έναντι 55% κατά μέσο όρο στην ΕΕ), και το 88% θα ήθελαν να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για σχολεία, πανεπιστήμια και κατάρτιση (έναντι 68% κατά μέσο όρο στην ΕΕ). 
  • Το 84% θα ήθελαν να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για τα επιδόματα ανεργίας και την επαγγελματική κατάρτιση (47% κατά μέσο όρο στην ΕΕ) και το 85% θα ήθελαν να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για επιδόματα στους χαμηλόμισθους και τους κοινωνικά αποκλεισμένους (έναντι 59% στην ΕΕ κατά μέσο όρο).
  • Το 92% θα ήθελαν να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία (πρώτη θέση της Ελλάδας στην κατάταξη των 27 χωρών της ΕΕ όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 71%).
  • Το 78% θα ήθελαν να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για τις συντάξεις (τέταρτη θέση μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ, όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 66%) και το 92% να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για την φροντίδα των ηλικιωμένων στο σπίτι ή σε οίκους ευγηρίας (πρώτη θέση της Ελλάδας στην κατάταξη των 27, όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 70%).
  • Το 83% θα ήθελαν να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για τις υπηρεσίες κοινωνικής κατοικίας, τα επιδόματα στέγασης και τις δαπάνες συντήρησης και ανάπτυξης των κατοικιών (τρίτη θέση μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ, όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 62%).
  • Το 97% θα ήθελαν να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες συνολικά (πρώτη θέση της Ελλάδας στην κατάταξη των 27, όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 91%).

Από την έρευνα του ΕΝΑ & Prorata, είναι ενδεικτικός ο πίνακας που φαίνεται στο τέλος του άρθρου. Είναι εύκολο να διαπιστώσει κάποιος, εκτός εάν φοράει τις παρωπίδες του κομματικού του εγωισμού, ότι τα στοιχεία δείχνουν με εξαιρετικά πειστικό τρόπο πως  συντηρητική στροφή της ελληνικής κοινωνίας δεν έχει πραγματοποιηθεί. 

Πώς εξηγείται, όμως, η αντίφαση μεταξύ αυτών των στοιχείων και της νίκης με 41% της ΝΔ στις εθνικές εκλογές; Μόνο μια εξήγηση είναι δυνατή: Υπάρχει εκεί έξω ένας λαός της Αριστεράς που δεν έχει προσηλυτισθεί στον νεοφιλελευθερισμό ή στον συντηρητισμό, ο οποίος δεν εκπροσωπείται πολιτικά από τα υπάρχοντα κόμματα ή οργανώσεις της Αριστεράς, και περιμένει. 

 

+ posts