Πριν από την κρίση του ελληνικού καπιταλισμού που είχε ως σημείο εκκίνησης το 2008, η Ελλάδα βρισκόταν στο μέσον της κατάταξης των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κριτήριο τον όγκο της παραγωγής ανά κάτοικο. Οι περισσότερες από τις αναπτυγμένες χώρες της ΕΕ εμφάνιζαν τότε υψηλότερο προϊόν ανά κάτοικο σε σύγκριση με την Ελλάδα, με εξαίρεση την Πορτογαλία και τις χώρες του πρώην “υπαρκτού σοσιαλισμού”, ο δε αντίστοιχος δείκτης της Κύπρου βρισκόταν κοντά σε αυτόν της Ελλάδας. Τα πράγματα, όμως, έχουν αλλάξει τώρα δραματικά: Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 1, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ανά κάτοικο σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (υπολογισμένο δηλαδή με τέτοιο τρόπο ώστε τα στοιχεία να είναι συγκρίσιμα μεταξύ χωρών), είναι υψηλότερο σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με εξαίρεση μόνο μία χώρα, την Βουλγαρία. Η απόσταση της Ελλάδας από την Κύπρο είναι 2 προς 3 (35% κάτω δηλαδή). Σε πολύ καλύτερη θέση από την Ελλάδα βρίσκονται η Τσεχία, η Σλοβενία, η Εσθονία και η Λιθουανία. Από την Πορτογαλία, που ήταν μια χώρα φτωχότερη από την Ελλάδα επί πολλές δεκαετίες, τώρα μας χωρίζει μια απόσταση περίπου 10% υπέρ της Πορτογαλίας.
Η επιδείνωση δεν σταματάει εκεί: Ρουμανία, Λεττονία, Σλοβακία και Κροατία, παράγουν μεγαλύτερο όγκο προϊόντος ανά κάτοικο από την χώρα με τον πιο χαμογελαστό πρωθυπουργό και την πιο περήφανη για τον εαυτό της αστική τάξη.
Πώς έφτασε όμως σε αυτό το σημείο η Ελλάδα;
Η καθίζηση του ΑΕΠ της Ελλάδας είχε ως σημείο εκκίνησης το 2008 και διήρκεσε έως το τέλος του 2013. Εν συνεχεία, όμως, δεν συνέβη ό,τι συνέβη σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, όπου το σοκ της κρίσης ξεπεράστηκε μέσα σε λίγα χρόνια και η παραγωγή επανήλθε στην ανοδική της πορεία. Στην Ελλάδα, αντιθέτως, ο όγκος του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος ουδέποτε ανέκαμψε (βλ. στο διάγραμμα 2). Η αναιμική ανάκαμψη της τριετίας 2017-2019 απέδωσε αύξηση της τάξης των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ (σε σταθερές τιμές 2015) ενώ η πτώση των ετών 2009-2013 ανερχόταν σε περίπου 65 δισεκατομμύρια ευρώ (σε σταθερές τιμές 2015).
Το ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) βρίσκεται σήμερα σε επίπεδο χαμηλότερο κατά περίπου 25% έναντι του 2008.
Υπάρχει και χειρότερο: Η πτώση του όγκου παραγωγής και η διατήρησή του στα χαμηλά επίπεδα που διαμορφώθηκαν μετά το 2013, συνοδεύθηκαν από κατακρήμνιση και του δυνητικού ΑΕΠ, που αποτελεί μέτρο της μέγιστης εφικτής παραγωγικής ικανότητας της χώρας (βλ. στο διάγραμμα 3 για τις εξελίξεις αυτές και για τον ορισμό του δυνητικού ΑΕΠ). Επομένως, η κατακρήμνιση του ΑΕΠ δεν σηματοδοτεί μια συγκυριακή επιδείνωση αλλά μια διαρθρωτική μετατόπιση της οικονομίας σε χαμηλότερα επίπεδα.
Η κατακρήμνιση της παραγωγής σηματοδοτεί μια μακρόχρονη, καταστροφική διαδικασία αποδιάρθρωσης του παραγωγικού δυναμικού: με μιά λέξη, σηματοδοτεί την παρακμή της ελληνικής οικονομίας, με όλη την ένταση και το βάθος που μπορεί να φέρει αυτή η λέξη.
Η διαδικασία της παρακμής, έτσι όπως φαίνεται στα ανωτέρω στοιχεία αλλά και στα στοιχεία που δείχνουν ότι συρρικνώνεται το απόθεμα παγίου κεφαλαίου της ελληνικής οικονομίας (βλ. αναλυτικά στο άρθρο Το παραγωγικό σύστημα της Ελλάδας συρρικνώνεται στο CommuneOrgGr 20/2/2022), έχει οδηγήσει και σε μεγάλη και συνεχιζόμενη απόκλιση της ελληνικής οικονομίας από τον μέσο όρο των 37 αναπτυγμένων χωρών του κόσμου. Πόσο μεγάλη είναι αυτή η απόκλιση φαίνεται στο διάγραμμα 4, που δείχνει ότι αυτή η απόκλιση είχε προσεγγίσει κατά το 2021 το 40% έναντι του 2008. Το 40% δείχνει την απόσταση που έχει δημιουργηθεί μετά το 2008 επειδή η μεν ελληνική οικονομία παρακμάζει ενώ οι άλλες χώρες εξακολουθούν να μεγεθύνονται. Δείχνει, επίσης, το ίδιο διάγραμμα, όπως και πολλά άλλα στοιχεία, ότι ελληνική οικονομία δεν είναι η χειρότερη περίπτωση μεταξύ μιας σειράς ευρωπαϊκών χωρών που επλήγησαν κατά το 2008-2014 από την κρίση, αλλά αποτελεί μοναδική περίπτωση χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που φθίνει.
