Κασσελάκης όπως Τσίπρας. Πώς ο Κασσελάκης ολοκληρώνει την «επιθετική εξαγορά» του ΣΥΡΙΖΑ

Τον Ιούλιο του 2015 και αφού η ηγεσία Τσίπρα είχε πραγματοποιήσει την μνημονιακή στροφή και προδοσία, οι αντιπαραθέσεις μέσα στο κόμμα οδήγησαν στην απόφαση να πραγματοποιηθεί συνέδριο τον Οκτώβριο του 2015 για να συζητήσει τη… μνημονιακή στροφή. Δεν υπήρχε προφανώς πολλή λογική σ’ αυτό: Η κυβέρνηση θα ψήφιζε και θα υλοποιούσε μνημόνιο και το κόμμα θα το αρνούνταν εκ των υστέρων; Σε αυτή την περίπτωση, θα έπεφτε η κυβέρνηση απ’ τα μέσα – αλλά τότε γιατί να μην ανατραπεί εξαρχής, με «ανταρσία» των αντιμνημονιακών βουλευτών/βουλευτριών της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, και έτσι να αποφευχθεί και η «ρετσινιά» της ψήφισης του μνημονίου; Ήταν προφανές ότι το συνέδριο του Οκτωβρίου ήταν ένα θεσμικό και εύσχημο πρόσχημα για «να παραμείνει το κόμμα ενωμένο», δηλαδή να μείνει η Αριστερή Πλατφόρμα και αριστερές αντιπολιτεύσεις του μπλοκ της πλειοψηφίας στο κόμμα – παρά την ψήφιση και υλοποίηση μνημονίου, σαν εσωκομματική… αντιμνημονιακή αντιπολίτευση. 

Αν προχωρούσαν έτσι τα πράγματα, είναι βέβαιο ότι η Αριστερή Πλατφόρμα και άλλες αριστερές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ θα γίνονταν το περιώνυμο θύμα μιας αργόσυρτης εκφυλιστικής διαδικασίας. Ενώ όμως πολλοί στην Αριστερή Πλατφόρμα ήταν έτοιμοι να την υποστούν, ο Αλέξης Τσίπρας αποφάσισε να ξεκαθαρίσει τα πράγματα: προκήρυξε εκλογές τον Σεπτέμβριο, καταργώντας έτσι κάθε ψηφισμένο χρονοδιάγραμμα (συνέδριο) και παρακάμπτοντας κάθε όργανο του κόμματος. Με αυτή του την κίνηση, ο Αλέξης Τσίπρας έδειξε την έξοδο ακόμη και σε πολλούς/ές που, παρά το μνημόνιο, δεν είχαν επιλέξει να φύγουν. 

Το γιατί παρά τη μνημονιακή στροφή και παρά αυτή την ωμή παραβίαση κάθε συλλογικού κανόνα και τη μαζική διάσπαση που προκάλεσε, κέρδισε τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, είναι μια άλλη ιστορία, άκρως ενδιαφέρουσα, που όμως δεν είναι αντικείμενο αυτού του μικρού κειμένου. Η αναφορά αυτή στο μακρινό χρονικά αλλά απολύτως σχετιζόμενο με τις τωρινές εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ γεγονός του 2015, γίνεται για έναν αρχικά λόγο: για να υποδειχθεί η εντυπωσιακή ομοιότητα (επί της ουσίας και παρά τις υπαρκτές διαφορές) του χειρισμού του Τσίπρα το 2015 με την τωρινή πρωτοβουλία του Κασσελάκη, ο οποίος με βιντεοσκοπημένο διάγγελμα (!) έβαλε συνειδητά «μπουρλότο» στην προγραμματισμένη ΚΕ του Σαββατοκύριακου με τρόπο που ουσιαστικά έδειξε την πόρτα και εξανάγκασε σε έξοδο ακόμη και τάσεις που δεν είχαν αποφασίσει μνα φύγουν – και πιθανόν δεν θα το αποφάσιζαν ποτέ…   

Ο Τσίπρας ως πρωθυπουργός μπορούσε να καταθέσει την εντολή και να ζητήσει εκλογές, παρακάμπτοντας έτσι, με το πρωθυπουργικό «διευθυντικό δικαίωμα», όλα τα όργανα του κόμματος. Ο Κασσελάκης απηύθυνε διάγγελμα μέσω βίντεο προς τα μέλη της ΚΕ την παραμονή της προγραμματισμένης συνεδρίασης!!! Αμφότεροι, με την κίνησή τους, έδειξαν την έξοδο και στους πλέον μετριοπαθείς αντιπολιτευόμενους και συσπείρωσαν εναντίον τους ακόμη και συμπολιτευόμενους. Η ουσία είναι η ίδια, οι περιστάσεις και άλλα, δευτερεύουσας όμως σημασίας, «συμφραζόμενα» διαφέρουν. 

Η ουσία είναι η ίδια και ως προς το εξής: Τόσο ο Αλέξης Τσίπρας όσο και ο Στέφανος Κασσελάκης, δεν κινδύνευαν με ανατροπή του ελέγχου τους στο κόμμα. Ήταν εντελώς απίθανο το συνέδριο του Οκτωβρίου 2015 (που εξάλλου θα μπορούσε κάλλιστα να μετατεθεί ώστε να χάσει κάθε ουσιαστικό αντικείμενο) να ακυρώσει τη μνημονιακή στροφή και διακυβέρνηση. [Εξάλλου, το θεωρητικό και πολιτικό σχήμα είχε ήδη εγκαθιδρυθεί: «Η κυβέρνηση δεν ταυτίζεται με το κόμμα», «το κόμμα ελέγχει και η κυβέρνηση κυβερνά», «ούτε κομματικοποίηση του κράτους ούτε κρατικοποίηση του κόμματος».]

Έτσι και τώρα: Στις συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί, ο Κασσελάκης θα ήλεγχε εύκολα το παιχνίδι στην ΚΕ: Οι της «Ομπρέλας» θα αποχωρούσαν (είχαν ήδη αρχίσει να αποχωρούν προ της ΚΕ «επώνυμα» στελέχη και πρώην υπουργοί) και το προεδρικό μπλοκ θα κέρδιζε με άνεση όλες τις ψηφοφορίες – όπως και το συνέδριο του Φεβρουαρίου. Όμως ούτε για τον Τσίπρα ούτε για τον Κασσελάκη ήταν αρκετό να έχουν τον έλεγχο των εξελίξεων. Ήθελαν πολύ περισσότερα: ήθελαν τον απόλυτο έλεγχο και την αποπομπή ακόμη και των πλέον μετριοπαθών διαφωνούντων. Περισσότερο κι απ’ αυτό, ήθελαν να εγκαθιδρυθεί με ωμά τετελεσμένα η απόλυτη εξουσία τους στη μορφή ενός ανεξέλεγκτου προεδρικού βοναπαρτισμού. Ο Τσίπρας ήθελε μέσα στο κόμμα μόνο οπαδούς της μνημονιακής διακυβέρνησης στο όνομα της ΤΙΝΑ (There Is No Alternative: Δεν υπάρχει εναλλακτική)· ο Κασσελάκης, μόνο οπαδούς της πλήρους, ανεπιφύλακτης και άμεσης μετατόπισης στο φιλελεύθερο αστικό κέντρο. 

Κατάρρευση μέσα στη χλεύη

Υπάρχει όμως και μια ουσιαστική διαφορά, που πάντως δεν αφορά το σχέδιο, τις προθέσεις και την κατεύθυνση, αλλά τις δυνατότητες καθενός με βάση το πλαίσιο δεσμεύσεων και συσχετισμών που διέθεταν/διαθέτουν. Σαρξ εκ τη σαρκός της ρεφορμιστικής Αριστεράς, ο Αλέξης Τσίπρας δεν είχε τον συσχετισμό δύναμης για να κυβερνήσει ενάντια στο εναπομείναν κόμμα και δεν μπορούσε να κυβερνήσει μνημονιακά χωρίς να αποδεχθεί συμβιβασμούς και κομματικές λειτουργίες οι οποίες (θα) εξασφάλιζαν στοιχειωδώς τη συναίνεση του κόμματος. Έχοντας εκδιώξει κακήν κακώς τους αντιμνημονιακούς, δεν ήταν δύσκολο να το πετύχει, αλλά αυτό συντηρούσε «αριστερές αγκυλώσεις». Το κυριότερο όμως, ήταν ότι αυτές οι αριστερές «αγκυλώσεις», ξέπνοες όσον αφορά την εσωκομματική τους δυναμική, διατηρούσαν τη μαζική επιρροή του κόμματος με όρους αριστερού προφίλ. 

Ο πλέον δύσκολος και, όπως αποδείχθηκε τελικά, ανέφικτος στόχος για τον Αλέξη Τσίπρα ήταν να συνεχίσει να διατηρεί τη μαζική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ σε εργατολαϊκά στρώματα ενώ μετατοπιζόταν διαρκώς προς το κοινωνικό και πολιτικό κέντρο. Οι διπλές βουλευτικές εκλογές του 2023 απέδειξαν ότι ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί η μαζική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ στις εργαζόμενες τάξεις, ήταν να συντηρείται το αριστερό προφίλ του κόμματος – μια υπόμνηση πολιτικού ριζοσπαστισμού που είχε πολύ μεγαλύτερο αντίκρισμα στην κοινωνία παρά εσωκομματικά. Το γεγονός ότι η επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ στις εργαζόμενες τάξεις κατάρρευσε το 2023 κι όχι το 2019 ύστερα από 4 χρόνια μνημονιακής διακυβέρνησης, αποδεικνύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απογοήτευσε τη μαζική εργατική του βάση όχι τόσο για τη μνημονιακή του θητεία (για την οποία πείσθηκε ότι δεν υπήρχε εναλλακτική) αλλά για τη θητεία του στην αντιπολίτευση μεταξύ 2019 και 2023. Το 2015 ο Τσίπρας έπεισε πως έκανε ό,τι έκανε με το πιστόλι των δανειστών στον κρόταφο. Το 2019-2023, χωρίς πλέον αυτό το άλλοθι και απέναντι στη χειρότερη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης, έπεισε ότι δεν σκόπευε να επανέλθει σε κάποιου είδους ριζοσπαστική πολιτική – και ξενέρωσε και τους πλέον καλόπιστους. 

Γενικότερα: Σε αντίθεση με τον αστικό μύθο ότι οι συνεχείς διευρύνσεις προς το κέντρο και τη «λαϊκή δεξιά» εξασφαλίζουν και μαζικότητα, η πραγματικότητα, όπως αποτυπώθηκε στα εκλογικά αποτελέσματα μετά τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι και τον Μάιο-Ιούνιο του 2023, τεκμηριώνει το αντίθετο: ήταν ο ριζοσπαστικός ΣΥΡΙΖΑ, ο ΣΥΡΙΖΑ «του 4%», που χάρη κι όχι ενάντια στον ριζοσπαστικό του χαρακτήρα πέτυχε το ξεπέταγμα στις εκλογές του 2012 που τον έκαναν «κυβέρνηση εν αναμονή» και εξασφάλισαν το υψηλότερο εκλογικό του ποσοστό στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Μετά τη μνημονιακή του στροφή, από τον Σεπτέμβριο του 2015 το ποσοστό του πέφτει διαρκώς, σε απόλυτη αναλογία με τις διαρκείς διευρύνσεις και τη συντηρητικοποίηση του πολιτικού του προφίλ – δηλαδή με την μετατόπιση προς το κέντρο. 

Ωστόσο, σε πείσμα ακόμη και των εκλογικών στατιστικών, αφοσιωμένος σε διαρκείς ωμότητες και τετελεσμένα ενάντια σε κάθε είδους συλλογικές διαδικασίες, προγραμματικές δεσμεύσεις και αποφάσεις, ο Αλέξης Τσίπρας ήταν πεπεισμένος ότι για όλα φταίνε οι αριστερές «αγκυλώσεις» που λειτουργούν σαν μηχανισμός «χρονοκαθυστέρησης» και δεν επιτρέπουν να ολοκληρωθεί η μετατόπιση στο αστικό κέντρο (περιττό να διευκρινίσουμε: εξ ορισμού, το κέντρο είναι πάντα αστικό…). Σε πείσμα όλων των δεδομένων, που έδειχναν ότι η στροφή στο κέντρο είναι συνταγή εκλογικής αποδυνάμωσης και εν τέλει συντριβής (στις εκλογές του 2023), όλες οι μετεκλογικές παρεμβάσεις του Τσίπρα μέχρι και την παραίτησή του από την προεδρία του κόμματος, έδειχναν σαν αίτιο τη μη ολοκλήρωση της μετατόπισης στο κέντρο. Απ’ τη μια, οι όποιες μετατοπίσεις προς το κέντρο ήταν «ανεπαρκείς». Από την άλλη, στις εκλογές του 2023 αποδείχθηκαν υπερεπαρκείς για την εκλογική συντριβή. 

Ο «από μηχανής θεός»

Μετά την εκλογική συντριβή, που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η εκδίκηση της εργατικής εκλογικής βάσης για την «απιστία της ηγεσίας» με το διαρκές -και χωρίς… ανταπόκριση όπως έδειξαν οι εκλογές του 2023- φλερτ με τη μεσαία τάξη, ο Τσίπρας έγινε κι αυτός ακατάλληλος για να ολοκληρώσει τη μετατόπιση στο φιλελεύθερο αστικό κέντρο.     

Έτσι, το εγχείρημα έμεινε μετέωρο και δεν υπήρχε δύναμη στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ που να μπορεί να το συνεχίσει. Η τραγωδία έληξε με τη μέθοδο του «από μηχανής θεού»: κάποιου που, όπως στην αρχαία τραγωδία, παρεμβαίνει απ’ έξω για να δώσει τη λύση. Είχε έρθει η ώρα του Κασσελάκη. Το γεγονός ότι αυτός ήταν καταλληλότερος του Τσίπρα (και οποιουδήποτε άλλου στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ) για να ολοκληρώσει άμεσα τη μετατόπιση στο φιλελεύθερο αστικό κέντρο, οφείλεται στο γεγονός ότι ο μηχανισμός «χρονοκαθυστέρησης» που εμπόδιζε τον Τσίπρα να «τελειώσει τη δουλειά» είχε διαλυθεί μετά την εκλογική συντριβή: οι ριζοσπαστικές απαιτήσεις της εργατικής βάσης έφυγαν από τη σκηνή και απέμεναν, ορφανές και ξέπνοες, οι αριστερές εσωκομματικές «αγκυλώσεις». Δεν υπήρχε κάτι για να χαθεί, γιατί είχε ήδη χαθεί. Η υψωμένη γροθιά της Αχτσιόγλου το βράδυ των εκλογικών αποτελεσμάτων για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν σκηνή από έργο που ανέβαινε πλέον χωρίς θεατές: η μαζική εργατική βάση του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν στην πλατεία ούτε νοερά…  

Ο Κασσελάκης, ένας αστός που ήρθε απ’ έξω για να ολοκληρώσει, με μεθόδους «επιθετικής εξαγοράς» όπως εύστοχα έχει λεχθεί, την άμεση μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ στο φιλελεύθερο αστικό κέντρο,   δεν είχε κανέναν λόγο να αποδεχτεί έναν εσωκομματικό μηχανισμό «χρονοκαθυστέρησης», ορφανεμένο μάλιστα από κάθε αντίκρισμα στην κοινωνία. Με την ωμή πράξη του πραξικοπήματος στην ΚΕ έδειξε την πόρτα της εξόδου και στους πλέον μετριοπαθείς εκπροσώπους του αριστερού προφίλ. 

Οι «Ερινύες» του 2015

Ο στόχος, που ήταν και στόχος του Τσίπρα, επετεύχθη: ο ΣΥΡΙΖΑ είναι οριστικά κόμμα του φιλελεύθερου αστικού κέντρου. Πλήρως και σε όλα του: και στην οργανωτική δομή. Δεν χρειάζεται καν κόμμα ούτε καν ένα ομοίωμα κόμματος, παρά μόνο ένας ρευστός αστερισμός προσώπων και μηχανισμών που ορίζονται κατά το δοκούν από τον Βοναπάρτη. 

Η επιθετική εξαγορά ολοκληρώθηκε! Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέρρευσε μέσα στη χλεύη. Και καμία σοβαρή απόπειρα ερμηνείας δεν ευσταθεί αν δεν βάλει στη συζήτηση τη μεγάλη στροφή και προδοσία του Ιουλίου 2015. Σε μια αργόσυρτη διαδικασία, τον ΣΥΡΙΖΑ τον «κομμάτιασαν», βασανιστικά και σε δόσεις, οι Ερινύες του 2015…