Τα 700 χιλιάδες ακίνητα που αποτελούν εμπράγματες εγγυήσεις τραπεζικών δανείων αντιπροσωπεύουν μια συνολική αξία περί τα 45 δις ευρώ. Τα ακίνητα – πρώτες κατοικίες που αντιστοιχούν σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια λόγω αντικειμενικής και τεκμηριωμένης αδυναμίας των δανειοληπτών είναι βέβαια πολύ λιγότερα, αν και η αξία που εκπροσωπούν δεν παύει να είναι δυσθεώρητη για τα ελληνικά δεδομένα. Είναι επίσης γεγονός ότι ο αριθμός των κόκκινων δανείων, που ήταν ήδη τεράστιος στα πρώτα χρόνια της κρίσης, αυξήθηκε και πάλι μετά το 2019 λόγω και της κρίσης της πανδημίας.
Από την άλλη μεριά:
Οι ελληνικές τράπεζες κατέγραψαν για το 2022 μια από τις κορυφαίες κερδοφορίες στην Ευρώπη(1), με απόδοση κεφαλαίου η οποία «εκτινάχθηκε κοντά στο 20% (όταν ο μέσος όρος της Ευρώπης δεν ξεπερνά το 7,8%), σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή». Η αύξηση αυτή τις φέρνει στην πρώτη θέση στην Ευρωζώνη και στην τρίτη θέση στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο (μετά τις τράπεζες της Σλοβενίας και της Ρουμανίας), ενώ σε απόλυτους αριθμούς τα συνολικά κέρδη του ελληνικού τραπεζικού τομέα εκτιμώνται για το 2022 γύρω στα 3,5 δις ευρώ, και στα ίδια επίπεδα εκτιμάται ότι θα κινηθούν τα κέρδη για το 2023.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ελληνικές τράπεζες καταγράφουν το 2022 και μια δεύτερη ευρωπαϊκή πρωτιά, και συγκεκριμένα έχουν το μικρότερο δείκτη λειτουργικών δαπανών προς έσοδα, που φτάνει στο εντυπωσιακό 35%, όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος ξεπερνάει το 60% (70% στη Γερμανία) (βλ. στο διάγραμμα που ακολουθεί). Το πρωτοφανές για τα ευρωπαϊκά δεδομένα 35%, που αποτελεί τη βάση για σημαντικά μελλοντικά κέρδη, δεν είναι καθόλου τυχαίο: Είναι το αποτέλεσμα της σαρωτικής επιχείρησης περιορισμού του αριθμού των υποκαταστημάτων, και του αριθμού των τραπεζικών υπαλλήλων των τελευταίων τριών – τεσσάρων ετών, με τα αλλεπάλληλα προγράμματα εθελουσίας εξόδου, την εφαρμογή συστημάτων τηλεργασίας και την αποθάρρυνση (ενίοτε και την απαγόρευση) των συναλλαγών στο γκισέ.
Η σχέση κόστους – εσόδων (Cost to Income Ratio – CIR) στις ευρωπαϊκές τράπεζες
Τα πιο πάνω πολύ συνοπτικά δεδομένα δείχνουν ότι, παρ’ ότι τα κόκκινα δάνεια αντιπροσωπεύουν ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό, αντικειμενικά υπάρχει η δυνατότητα ενός σοβαρού κουρέματος εκείνων των τραπεζικών δανείων με εμπράγματη εγγύηση της πρώτης κατοικίας που αποδεδειγμένα δεν είναι δυνατόν να εξυπηρετηθούν από τους δανειολήπτες τους.
Το κούρεμα αυτό, είναι δυνατόν να «χωνευτεί» από τις τράπεζες, σε βάθος μερικών ετών, μέσω μιας μείωσης της κερδοφορίας τους π.χ. στο μισό του σημερινού της επιπέδου χωρίς δηλ. να δημιουργηθεί πρόβλημα ανακεφαλαιοποίησης και χρηματοδότησής τους από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, δηλ. και πάλι από τους φορολογούμενους.
Το κούρεμα αυτό, δεν είναι μόνο πρακτικά εφικτό. Είναι και πολιτικά δίκαιο, γιατί, κατ’ αρχήν, οι σημερινοί κάτοχοι των κόκκινων δανείων είναι, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, οι μόνοι που δεν ευθύνονται για την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Είναι τα θύματα μιας πολιτικής παγκόσμιας κλίμακας που στόχευε στο ξεπέρασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης υπερσυσσώρευσης του 2008-9, με μοχλό τη συμπίεση των εργατικών αμοιβών και ευρύτερα των μισθών και την πρόκληση μιας ύφεσης σ’ όλη την έκταση της οικονομίας μέσω του περιορισμού της ποσότητας του κυκλοφορούντος χρήματος. Είναι, επιπλέον, τα θύματα μιας πολιτικής που είχε την αμέριστη υποστήριξη του τραπεζικού τομέα (και ιδιαίτερα της καρδιάς του, των Κεντρικών Τραπεζών), αλλά και μιας πολιτικής από την οποία ευνοήθηκαν πρωτίστως όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με τη διοχέτευση σ’ αυτά τεράστιων ποσών δημοσίου χρήματος, και τις πέρα από τα εσκαμμένα φορολογικές τους διευκολύνσεις.
Επομένως, ένα τέτοιο γενναίο κούρεμα όχι μόνο είναι και εφικτό, αλλά επιπλέον ανταποκρίνεται στα κριτήρια της ηθικής και του δικαίου.
Η άρνηση της πολιτικής εξουσίας (της Κυβέρνησης Μητσοτάκη, αλλά όχι μόνον αυτής) να προχωρήσει στην εφαρμογή αυτού του μέτρου, που θα ανακούφιζε χιλιάδες νοικοκυριά από το άγχος της απώλειας της πρώτης κατοικίας, σχετίζεται προφανώς με την υιοθέτηση της ακριβώς αντίθετης λογικής: της λογικής σύμφωνα με την οποία το ζητούμενο είναι πάντα η ικανοποίηση της ακόρεστης δίψας για όλο και μεγαλύτερα επιχειρηματικά κέρδη, ακόμα κι όταν τα κέρδη αυτά μακροπρόθεσμα οδηγούν σε νέες αστάθειες και συστημικές κρίσεις.
Η ιστορική πείρα διδάσκει ότι μοναδικός φραγμός σ’ αυτή την ακόρεστη δίψα είναι, σε τελευταία ανάλυση, οι ταξικοί αγώνες των υποτελών.
_________________
(1) Βλ. πχ. Πρώτες σε κέρδη οι ελληνικές τράπεζες!, https://kokkinoslawfirm.com, 11 Δεκ. 2022. (Τα στοιχεία που παρατίθενται αφορούν το 12μηνο Ιούλ. 2021 – Ιούν. 2022).
