Από την Le Monde Diplomatique του Μαρτίου 2022
Μια παράλειψη αμαύρωσε την υποστήριξη που παρείχαν τα δυτικά μέσα ενημέρωσης στην ουκρανική ηγεσία στην αντιπαράθεσή της με τη Μόσχα από το 2014: η προώθηση από το Κίεβο αναθεωρητικών πολιτικών μνήμης και η ανοχή των αρχών στους νεοναζί που εμφανίζονται στο δημόσιο χώρο.
Η επίθεση του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία, η οποία πραγματοποιήθηκε μετά την εκτύπωση αυτού του τεύχους, ανοίγει ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο νέο κεφάλαιο στις διεθνείς σχέσεις (βλ. «Πόσο μακριά θα φτάσει η στρατιωτική κλιμάκωση;»).
Μετά την εξέγερση του Μαϊντάν, την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στο Ντονμπάς και την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, ο Ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο δημοσίευσε τους «νόμους απο-κομμουνιστικοποίησης»1 τον Μάιο του 2015. Οι νόμοι αυτοί τιμωρούν τη διάδοση των κομμουνιστικών ιδεών, απαγορεύουν τα σοβιετικά σύμβολα και ανάγουν σε «μαχητές της ανεξαρτησίας» τις αντισημιτικές ομάδες που συνεργάστηκαν με τους Ναζί: την Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών (OUN), οι πολιτοφυλακές της οποίας συμμετείχαν στην εξόντωση των Εβραίων, και το στρατιωτικό σκέλος της, τον Ουκρανικό Επαναστατικό Στρατό (UPA), ο οποίος ήταν υπεύθυνος, μεταξύ άλλων, για τη σφαγή εκατό χιλιάδων Πολωνών. Σε αμφότερες τις δύο ανωτέρω οργανώσεις αποδίδεται τώρα εθνικός φόρος τιμής στις 14 Οκτωβρίου εκάστου έτους μετά το 2014. Και κάθε 1η Ιανουαρίου, στο Κίεβο, μια λαμπαδηδρομία τιμά τη μνήμη του Stepan Bandera, ηγέτη αυτών των δύο οργανώσεων και συνεργάτη του Τρίτου Ράιχ. Αυτή η εικόνα θα ήταν ελλιπής αν δεν αναφερόταν και η ενσωμάτωση στον στρατό, τον Μάιο του 2014, του τάγματος Azov, μιας νεοναζιστικής πολιτοφυλακής που δανείζεται το έμβλημά της από τη μεραρχία Das Reich των SS.
Προερχόμενος από εβραϊκή οικογένεια, ο πρόεδρος Volodymyr Zelensky κρατά αποστάσεις από αυτή την οργή, η οποία δεν μπορεί να συνοψίσει την ουκρανική πολιτική. Αλλά παρ’ όλα αυτά: στις 28 Απριλίου, εκατοντάδες άνθρωποι παρέλασαν στην πρωτεύουσα για να γιορτάσουν τη μεραρχία SS Galicia, που σχηματίστηκε από Ουκρανούς εθελοντές.2 Τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης δεν έβγαλαν άχνα γι’ αυτό – θα έκαναν άραγε την ίδια επιλογή αν το Κρεμλίνο είχε επιτρέψει μια νεοναζιστική συγκέντρωση στην Κόκκινη Πλατεία;
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οργανισμός παρακολούθησης της δημοσιογραφίας Fairness and Accuracy in Reporting (FAIR) διεξήγαγε μια διαφωτιστική καταμέτρηση: μεταξύ 6 Δεκεμβρίου 2021 και 6 Ιανουαρίου 2022, οι New York Times δημοσίευσαν 228 άρθρα που αναφέρονταν στην Ουκρανία -εννέα περιείχαν τη λέξη «ναζί» σε κάποια μορφή- και κανένα δεν ανέφερε τον επίσημο αναθεωρητισμό, την ανοχή των αρχών στις φασιστικές κινητοποιήσεις ή την παρουσία νεοναζί στις ένοπλες δυνάμεις. Στις στήλες της Washington Post οι αριθμοί ήταν 201, 6 και μηδέν αντίστοιχα. Ωστόσο, σημείωσε η FAIR, αυτά «σίγουρα θα είχαν αντίκτυπο στη διαμόρφωση της αμερικανικής κοινής γνώμης – τουλάχιστον αν το κοινό ήταν ενημερωμένο». Βέβαια, προσέθεσε η ένωση, «αυτό δεν δίνει στη Ρωσία το δικαίωμα να επιτεθεί στην Ουκρανία, αλλά τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να ενημερώνουν τους Αμερικανούς για τη χώρα αυτή την οποία εξοπλίζουν με τα φορολογικά τους έσοδα».3
Τι γίνεται με τη Γαλλία; Μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 15ης Φεβρουαρίου 2022, από τα 152 άρθρα που αναφέρονταν στην Ουκρανία και δημοσιεύτηκαν στη Le Monde (14 από τα οποία δεν είχαν σχέση με την τρέχουσα σύγκρουση), πέντε περιείχαν τη λέξη «ναζί». Δύο αναφέρθηκαν στις φασιστικές τάσεις ορισμένων εθνικιστών, αλλά μόνο για να επισημάνουν ότι η Μόσχα εργαλειοποιεί την κατάσταση (8 και 11 Φεβρουαρίου 2022). Ένα άλλο δημοσίευμα αναφερόταν στη συμμετοχή των ουκρανικών πολιτοφυλακών στη γενοκτονία των Εβραίων, αλλά επρόκειτο για κριτική ενός βιβλίου για την ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (21 Ιανουαρίου 2022). Μια καταγραφή των στηλών της Le Figaro οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα: 171 άρθρα αναφέρονται στην Ουκρανία (18 άσχετα με τη διεθνή κατάσταση), 8 από τα οποία περιέχουν τη λέξη «ναζί». Ένα από αυτά αναφέρεται σε ένα βιβλίο για την εξόντωση των Εβραίων στην Ευρώπη και φυσικά αναφέρει την Ουκρανία.
Κανένα από αυτά τα δημοσιεύματα δεν αναφέρει γεγονότα που συνήθως θεωρούνται απαράδεκτα από τον Τύπο. Επειδή όμως λαμβάνουν χώρα σε μια χώρα που έχει συμμαχήσει με τη Δύση εναντίον της Ρωσίας, περνούν ανεμπόδιστα από το ηθικό κόσκινο των δημοσιογράφων.
(1) Lire Laurent Geslin et Sébastien Gobert, « Ukraine, jeux de miroirs pour héros troubles », Le Monde diplomatique, décembre 2016.
(2) Lev Golinkin, « Secretary Blinken faces a big test in Ukraine, where nazis and their sympathizers are glorified », The Nation, New York, 6 mai 2021.
(3) Gregory Shupak, « Hawkish pundits downplay threat of war, Ukraine’s nazi ties », FAIR, 15 janvier 2022.
(2) Lev Golinkin, « Secretary Blinken faces a big test in Ukraine, where nazis and their sympathizers are glorified », The Nation, New York, 6 mai 2021.
