Ο πόλεμος στην Παλαιστίνη, μια ιστορική καμπή;

Ο πόλεμος στην Παλαιστίνη, μια ιστορική καμπή;

Ο ολοκληρωτικός πόλεμος που διεξάγεται εναντίον της Παλαιστίνης υπό την προστασία, την έγκριση και την υποστήριξη της «Δύσης» απαξιώνει το σύνολο του συστήματος ηθικών αξιών, το οποίο όριζε τους κανόνες του πολέμου που ίσχυαν μετά την αντιφασιστική νίκη του 1945 στις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού˙ διότι δεν μπορείς να επικαλείσαι αξίες που ποδοπάτησες. Ο πόλεμος χωρίς κανόνες και ηθικούς περιορισμούς που διαμορφώθηκαν αμέσως μετά την ήττα του ναζισμού, και χάρη σε αυτήν, διεξάγεται και πάλι, μόνο που αυτή την φορά από το baby των κυβερνήσεων της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Στη διάρκεια των τελευταίων εβδομήντα χρόνων, διεξάχθηκαν και άλλοι πόλεμοι που παραβίασαν, λίγο ή πολύ, τους ηθικούς περιορισμούς που είχαν κωδικοποιηθεί στους νόμους του πολέμου. Ό,τι και αν συνέβη όμως τότε, καταγράφηκε ως παράβαση και παραβίαση των κανόνων του πολέμου, καταδικαστέο σφάλμα που οι κυβερνήσεις έσπευδαν να κρύψουν και το οποίο δεν θα έπρεπε να επαναληφθεί. Το νέο που φέρνει ο πόλεμος στην Παλαιστίνη, είναι ότι εκεί διεξάγεται πόλεμος που καταφανώς παραβιάζει τους καθιερωμένους ηθικούς περιορισμούς χωρίς οι κυβερνήσεις της «Δύσης» να καταλογίζουν ενοχή σε αυτούς που διαπράτουν εγκλήματα πολέμου, τα οποία είναι κραυγαλέα έκδηλα και βιάζουν κάθε είδους αίσθημα δικαιοσύνης, ενσυναίσθησης και συστολής απέναντι στο έγκλημα. Επειδή έτσι συμβαίνει, θα πρέπει να αναρωτηθούμε στα σοβαρά, εάν όλα αυτά διαρρηγνύουν και απαξιώνουν το ηθικό περιεχόμενο που άφησε στον αστικό πολιτισμό η νίκη επί του ναζισμού το 1945. Εάν είναι έτσι, τότε οι κυβερνήσεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ κάνουν αυτή την στιγμή ένα μεγάλο βήμα προς την βαρβαρότητα, την ίδια βαρβαρότητα που ηττήθηκε το 1945˙ αλλά δεν είναι όλα χαμένα, διότι η κοινωνική πλειοψηφία δεν τους ακολουθεί. 

Πόλεμος χωρίς κανόνες, κοινώς μακελλειό

Πάει πολύς καιρός που ο πόλεμος έχει κανόνες και ως εκ τούτου διαρκεί από τις επαρκώς προσδιορισμένες διαδικασίες της κήρυξης μέχρι εκείνες της ανακωχής, έχει ως στόχο την εξουδετέρωση και όχι την εξόντωση των δυνάμεων του αντιπάλου, δεν είναι ωμή, γυμνή βία, είναι οργανωμένος από την πολιτική που τον διευθύνει, είναι βία περιχαρακωμένη με κανόνες, νομικές αποφάσεις, που καθοδηγούνται από ηθικές αρχές. Γνωρίζουμε από την Τεχνη του Πολέμου του Κλαούζεβιτς ότι ο πόλεμος οφείλει να είναι χαλιναγωγημένη βία, διότι εάν αφεθεί στις αυθόρμητες ορέξεις του, στην εσωτερική του δυναμική, θα καταλήγει σε σφαγή, σε φαύλο κύκλο εκδίκησης και αντεκδίκησης, σε βία τυφλή, αμιγή και εξοντωτική, σε ωμότητες και μακελλειό. «Ο πόλεμος εισάγει την δικονομία μέσα στις πιο πρωτόγονες επιθετικές σχέσεις. Τι είναι μια σύρραξη; Η βία συν κάποιο συμβόλαιο (…) [Ο πόλεμος] είναι εγκλωβισμένος στα δεσμά του δικαίου», λέει ο Μισέλ Σέρ. Όλες αυτές τις διακρίσεις μεταξύ πολέμου και μακελειού, τις γνώριζε πολύ καλά ο Τσε όπως τις γνωρίζει πολύ καλά επίσης ο υποδιοικητής Μάρκος: «Ο EZLN είναι οργανωμένος σαν στρατός και τηρεί όλες τις διεθνείς συμβάσεις ώστε να αναγνωρισθεί σαν στρατός. Σεβαστήκαμε πάντα τις διεθνείς συμβάσεις και τους νόμους του πολέμου». 

Η σύγχρονη μορφή πολέμου που αντιστοιχεί στον ρωμαϊκό bellum romanum, στον πόλεμο χωρίς κανόνες, είναι ο ολοκληρωτικός πόλεμος, ο οποίος θα έπρεπε να θεωρηθεί ως ιδιαίτερη πλευρά μιας γενικότερης τάσης του σύγχρονου κόσμου που ο Έρικ Χόμπσμπομ ονόμαζε βαρβαρότητα, εννοώντας με αυτόν τον όρο «την αποδιάρθρωση και την κατάρρευση των συστημάτων κανόνων και ηθικής συμπεριφοράς με τα οποία κάθε κοινωνία ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της, και τις σχέσεις μεταξύ των μελών της και των μελών άλλων κοινωνιών». Σε αυτόν τον γενικό ορισμό της βαρβαρότητας ανήκει ο πόλεμος που διεξάγεται από το baby των κυβερνήσεων της Ευρώπης και των ΗΠΑ εναντίον της Παλαιστίνης. 

Το αποτέλεσμα είναι διπλό: αφενός οι κυβερνήσεις ανοίγουν την πόρτα στην βαρβαρότητα, και αφετέρου, η παραβίαση των κανόνων του πολέμου, απαξιώνει αυτές τις ίδιες. «Αν θέλεις να ορκιστείς σε κάτι που να γίνει πιστευτό να ορκιστείς σε ό,τι δεν έχεις κακοποιήσει»: ποιος, άραγε, θα παίρνει στο εξής στα σοβαρά τα ψελλίσματα του Μπάιντεν και του Μπλίνκεν περί προστασίας των αμάχων μετά από την εκατόμβη; Οι κυβερνήσεις αυτές, κακοποιούν το αξιακό πλαίσιο που περιόριζε την θηριώδη φύση του πολέμου και το απαξιώνουν. Απαξιώνοντας όμως τους κανόνες του πολέμου, απαξιώνουν το ίδιο το κύρος τους ως ηγεμόνες˙ πριονίζουν το κλαδί επάνω στο οποίο κάθονται. 

Πριονίζοντας το κλαδί επάνω στο οποίο κάθονται

Αφήνοντας τον πόλεμο χωρίς κανόνες να εξελίσσεται σε κοινή θέα στην Παλαιστίνη, οι κυβερνήσεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ πριονίζουν το κλαδί επάνω στο οποίο κάθονται, διότι αποδυναμώνουν την νομιμοποίηση που τους προσφέρει το κυριότερο θεμέλιο της κυριαρχίας της αστικής τάξης, το οποίο δεν είναι η βία αλλά η ιδεολογική ισχύς που αποσπά την συναίνεση ή έστω την αδράνεια και την παθητικότητα των υποτελών κοινωνικών τάξεων επειδή μιλάει στο όνομα του γενικού συμφέροντος. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: 

Τα άτομα είναι «χτισμένα» μέσα σε ένα δίχτυ κοινωνικών σχέσεων και ρόλων τους οποίους αποδέχονται οικειοθελώς επειδή υποτάσσονται σε ιδέες (σε μια ορισμένη ιδεολογία, στην κυρίαρχη ιδεολογία), ή σε πειθαρχίες που συνήθισαν να θεωρούν ως φυσική τάξη πραγμάτων, και αυτό πάλι χάρη στη δύναμη των ιδεών. Ιδεολογία και πειθαρχίες, εμπλέκουν τα άτομα στο παιχνίδι της κρατικής εξουσίας. Οι Ιδεολογικοί Μηχανισμοί του Κράτους επιβάλλουν την κυρίαρχη ιδεολογία και μέσω αυτής τις «πρακτικές ιδεολογίες» που καθοδηγούν στάσεις και συμπεριφορές˙ εν την απουσία καταναγκασμού τα «υποκείμενα» πορεύονται μόνα τους σε προκαθορισμένα μονοπάτια. Η ιδεολογική ηγεμονία, όμως, έχει ως προϋπόθεση ότι η άρχουσα τάξη ορίζει ένα σύστημα αξιών το οποίο πρέπει να είναι σε θέση να το υπερασπιστεί ως σύστημα αξιών που αντιστοιχεί στο γενικό συμφέρον, να του αποδώσει καθολικό χαρακτήρα, που ισχύει ανεξάρτητα από τις περιστάσεις, και γίνεται η βάση των νόμων που το κωδικοποιούν σε κανόνες και νόρμες.

Αφού έτσι έχουν τα πράγματα, όσα συμβαίνουν τώρα στην Παλαιστίνη μπορεί να αποτελέσουν σημείο ιστορικής καμπής για δύο λόγους: Πρώτον, διότι νομιμοποιούν τον πόλεμο χωρίς κανόνες, που ανατρέπει ένα από τα σημαντικά θεμέλια του αστικού πολιτισμού όπως αυτός διαμορφώθηκε μετά την νίκη του 1945, και δεύτερον, επειδή αυτή η ανατροπή απονομιμοποιεί μια πολιτική ηγεμονία που δεν μπορεί πια να ορκίζεται σε αξίες που έχει κακοποιήσει και οι οποίες ανήκαν στον πυρήνα της ιδεολογικής συγκρότησής της, τον πυρήνα που αποτελεί την βάση της ιδεολογικής κυριαρχίας της. Η πιο γλαφυρή εικόνα της κρίσης της πολιτικής ηγεμονίας της αστικής τάξης είναι το γιγαντιαίο και επίμονο κύμα υπεράσπισης της Παλαιστίνης που αναπτύσσεται στον πλανήτη, από τα κάτω, μέσα στις υποτελείς κοινωνικές τάξεις. Η απόσταση μεταξύ αυτών των μαζικών κινημάτων και των αντίστοιχων κυβερνήσεων είναι το μέτρο της κρίσης ηγεμονίας των αστικών τάξεων. Από εδώ και πέρα, βέβαια, δεν θα εξελιχθούν τα πράγματα με μηχανικό τρόπο˙ όλα εξαρτώνται από την οργάνωση του μαζικού κινήματος και τις ενέργειες που μπορούν να δώσουν στην διάσταση μεταξύ υποτελών και πολιτικής εξουσίας, νόημα, προοπτική, ώστε η απόσταση να γίνει ρήξη και επομένως να αποκτήσει συνέχεια, όπως έγινε μετά το 1968 με τον πόλεμο του Βιετνάμ. Αλλιώς, το επίμονο κίνημα αλληλεγγύης και υπεράσπισης της Παλαιστίνης απλώς θα καταχωριστεί στα βιβλία της ιστορίας ακριβώς όπως καταχωρίστηκε το μεγάλο κύμα διαμαρτυρίας για το έγκλημα στα Τέμπη. 

+ posts