Η Κυπριακή Κυβέρνηση, αορίστως και χωρίς ρητή αναφορά σε οποιαδήποτε νομική βάση, επικαλείται την «έκτακτη κατάσταση λόγω αιφνιδίων ροών» από τη Συρία για να αναστείλει την εξέταση των αιτήσεων για άσυλο από άτομα Συριακής καταγωγής. Ακολουθεί τα χνάρια του Νουρή που επικαλέστηκε προφανώς το άρθρο 78(3) της ΣΛΕΕ (Συνθήκη για τη Λειτουργία της ΕΕ), όταν παρομοίως, αλλά ανεπιτυχώς επικαλέστηκε το εν λόγω άρθρο. Συνεχίζει δε με τις παράνομες επαναπροωθήσεις που ξεκίνησε κατά την πανδημία η κυβέρνηση Αναστασιάδη, για τις οποίες η χώρα είναι υπόλογη στο ΕΔΔΑ. Μάλιστα, η κυβερνηση Χριστοδουλίδη είναι ακόμα πιο επιθετική, εφόσον εμπλέκει τώρα και τον στρατό: Πέραν της λιμενικής αστυνομίας, το ναυτικό συνοδεύει τις επιχειρήσεις στα ανοιχτά του Λιβάνου, ενώ εξετάζεται το όλο ζήτημα από το λεγόμενο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, και κουβαλάει μαζί του στον Λίβανο και τον αρχηγό της Εθνικής Φρουράς. Πέραν αυτών, οι περικοπές επιδομάτων και ο αποκλεισμός από την αγορά εργασίας προκαλεί φτωχοποίηση και εκμετάλλευση, ενώ η καταστολή κατά μεταναστών έχει φτάσει σε νέα επίπεδα με τον θανατο του νεαρού Ανίς που προκλήθηκε από την αστυνομική εισβολή στο διαμέρισμα που διέμεναν μετανάστες.
Η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη ωστόσο επέλεξε επίσης μια άλλην “οδό”: Την αναστολή εξέτασης αιτήσεων για άσυλο για 21 μήνες για Σύριους με βάση τη άρθρο 31 της Οδηγίας της ΕΕ 2013/32. Επιτρέπεται τέτοια αναβολή μόνο σε περιπτώσεις που η χώρα ιθαγένειας βρίσκεται σε αβέβαιη κατάσταση, κατι που δεν δικαιολογείται για την περίπτωση της Συρίας. Η παρέμβαση του νομικού Andreas Piperides που καταδεικνύει πόσο νομικά αβάσιμο είναι το όλο εγχείρημα [1]. Εξάλλου, ούτε η ΕΕ φαίνεται να έχει αποδεχθεί το αίτημα για επέκταση στους 21 μήνες.
Έχουμε μεν αύξηση στον αριθμό αφίξεων δια θαλάσσης από άτομα Συριακής καταγωγής μέσω Λιβάνου που βρίσκεται ουσιαστικά σε εμπόλεμη κατάσταση με την “σύμμαχο-χώρα” των κυβερνώντων, δηλαδή το γενοκτόνο Ισραήλ. Αυτό όμως δεν επιτρέπει πανικό και καλλιέργεια κλίματος υστερίας. Τα μέτρα που επιβάλλει η Κυβέρνηση είναι δυσανάλογα, παράνομα και συνδράμουν στην αντιμεταναστευτική και αντιπροσφυγική υστερία που διασπείρεται σκόπιμα από την ακροδεξιά.
Υπάρχουν πράγματι πρόνοιες για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, αλλά αυτές επιτρέπουν περιορισμενα και προσωρινά μέτρα, όχι κατάργησης δικαιωματων.
Όσον αφορα το άρθρο 78(3) που επικαλέστηκε τότε ο κ. Νουρής, αυτό αναφέρει τα εξής: «Εφόσον ένα ή περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών, το Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει, μετά από πρόταση της Επιτροπής, προσωρινά μέτρα υπέρ του εν λόγω κράτους μέλους ή των εν λόγω κρατών μελών. Το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».
Υπάρχει μεν η δυνατότητα, υπό κάποιες περιορισμένες περιστάσεις, κράτος-μέλος της ΕΕ να αιτηθεί εκτάκτως στο Συμβούλιο για έκτακτα, προσωρινά μέτρα, τα οποία όμως δεν μπορούν να εφαρμοστούν μονομερώς, καθώς απαιτείται πρόταση της Επιτροπής και μόνο μετά από έγκρισή της από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Το άρθρο 78(3) δεν μπορεί να περιλαμβάνει κατάργηση επ’ αόριστο του δικαιώματος ασύλου, αλλά ούτε και το άρθρο 31 της Οδηγίας της ΕΕ 2013/32 επιτρέπει κατι τέτοιο. Όταν οι κ. Χριστοδουλίδης ή Ιωάννου λένε ότι «αναστέλλεται η εξέταση» σημαίνει κατ’ ουσία ότι επιχειρούν αναστολή επ’ αόριστον του δικαιώματος πρόσβασης στο άσυλο, κάτι που υπονομεύει ευθέως τον πυρήνα του διεθνούς προσφυγικού δικαίου δηλαδή την αρχή της μη επαναπροώθησης. Λένε ότι θα παραλαμβάνουν αιτήσεις Σύρων στο Πουρνάρα, αλλά θα τις βάζουν στο συρτάρι, ενώ πληροφορούμαστε ότι αστυνομικοί και ναύτες στα ανοικτά του Λιβάνου που έκαναν, σύμφωνα με τα υποτελή ΜΜΕ, “τιτάνια προσπάθεια και πέτυχαν την απώθηση των πέντε βαρκών”, είπαν στους Σύριους επιβαίνοντες στις βάρκες ότι δεν έχουν καμία πιθανότητα γι άσυλο γι’ αυτό τους “παρότρυναν” να μην επιχειρήσουν να φτάσουν καν στα Κυπριακά χωρικά ύδατα.
“Αρμόδιες πηγές”, μας πληροφορεί το Euronews [2], “ θεωρούν ότι η αναστολή της εξέτασης του αιτήματος συμπληρωματικής προστασίας θα ασκήσει πίεση στους Σύρους διακινητές, δημιουργώντας αβεβαιότητα όσον αφορά την εξέταση του αιτήματός των αιτήσεων. Αυτή την στιγμή Σύροι δικαιούνται αυτόματα το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας.” Δεν μπορεί ποτέ να δικαιολογείται ως τιμωρητικό μέτρο αποτροπής για άλλους Σύριους, πόσο μάλλον ως «μέτρο πίεσης» στου Ευρωπαίους εταίρους, ή για λόγους «εσωτερικής κατανάλωσής».
Τα μέτρα που εφαρμόζει η κυβέρνηση με την αναστολή έχουν στόχο όχι μόνο την αναστολή αλλά ουσιαστικά την κατάργηση του δικαιώματος ασύλου για τους Σύρους που έρχονται από δήθεν ασφαλείς περιοχές – εξ ου και θεωρούν ότι θα έχει αποτρεπτικό-τιμωρητικό χαρακτήρα επειδή τους θεωρεί όλους εθελούσιους μετανάστες και όχι πρόσφυγες. Αυτό δεν επιτρέπεται. Ακόμα χειρότερο είναι τα στρατιωτικού τύπου pushback, δηλαδή παράνομες επαναπροωθήσεις που διενεργεί με συμμετοχή του ναυτικού και της αστυνομίας, και είναι έκδηλα παράνομα μέτρα. Όλα αυτά δεν συνάδουν με συμπεριφορά μιας δημοκρατικής πολιτείας που επικαλείται συνεχώς την παραβίαση του διεθνές δικαίου από την Άγκυρα για τον διαμελισμό της χώρας.
Σημειώσεις
1 Άντρια Γεωργίου 15/4/2024 City.com.cy, “Πόση (νομική) βαρύτητα έχει η απόφαση του Ν. Χριστοδουλίδη για αντιμετώπιση του μεταναστευτικού;”
2. Euronews 14/04/2024, “Κύπρος: Αναστολή εξέτασης αιτήσεων ασύλου για άτομα συριακής καταγωγής”
